Gaz ve ?i?kinlik kader mi, geçer mi?

Maalesef ?i?kinlik ço?umuzun sorunu ve çok etkili tedavi yöntemleri henüz yok.Yine de rahatlamam?z? sa?layabilecek birçok çözüm mevcut. Bu yaz?mda gazdan ?ikayetçi olan okurlar?ma yard?mc? olmaya çal??aca??m…

Kar?n içerisindeki tüp ?eklindeki orgalar?m?zda (mide ince ve kal?n ba??rsak)  serbest hava (gaz) bulunmas? canl?l???n gere?idir.
Yani hepimizin vucudunda gaz, kaç?n?lmaz olarak var ve genelde sorun yaratmaz. Zorluk gaz miktar?n?n artmas?nda ve artan gaz?n tahliye edilememesi (ge?irme ve yellenme) durumumda ortaya ç?kar. 
Sistemde olu?an fazla hava organlar?n duvarlar?nda gerilmeye yol açar ki,  uyar?lan sinir uçlar? sayesinde birçok fonksiyonel bozukluklar otaya ç?kmaya ba?lar…
Kar?n a?r?s?, düzensiz tuvalete ç?kma, s?k ?e?irme, kontrolsüz yellenme, nefes darl???, çarp?nt?  gibi…

GE??RMEK VÜCUT ?Ç?N YARARLIDIR

Unutmayal?m ki gün içerisinde sistemde yakla??k 3-4 litre gaz olu?uyorsa, bunun yakla??k yar?s? yuttu?umuz havad?r. Kalan k?sm?n yakla??k yar?s? sidirim s?ras?nda ortaya ç?kan gaz, di?er yar?s? ise ba??rsak bakterilerinin  üretti?i gazd?r.
Gaz?n artmas? öncelikle mide ve ba??rsaklarda ?i?kinli?e yol açar. ?i?kinlik ise kar?n a?r?s?na, kaplad??? hacimle nefes darl???na çok daha ilerlerse kalp de çarp?nt?lara yol açabilir.
Vücudumuz tüm aksakl?klarda kendisini korumak üzere programlanm??t?r. Fazla gaz? atmak için s?k yellenme, s?k ge?irme kaç?n?lmazd?r, ötesinde vücut için yararl?d?r, sorunun büyümesini engeller.

YEMEKLER? YAVA? YEMEL?Y?Z

Gaz ?ikayeti olanlar?n bir hekime ba?vurmadan önce yapabilecekleri basit önlemler mevcut: ?i?kinlik olu?mamas? için öcelikle yuttu?umuz havay? azaltmal?y?z, yemekleri yava? yemek çok önemli, h?zl? yedi?imizde çok hava yutulmas? kaç?n?lmazd?r.
Önemli bir nokta da yemek yerken konu?mamakt?r, konu?tukça hava yutulur. Yine besinlerin çi?nemesi sindirimin ilk basama?? olup çok önemlidir, ama her çi?neme ile hava yutuldu?u unutulmamal?, a??r?ya kaç?lmamal?, yeterince çi?nedikten sonra g?da yutulmal?d?r.

GAZ OLU?TURAN GIDALAR…

Gaz olu?turan g?dalar genellikle lifli ve ?ekerli g?dalard?r, ancak ?i?kinl?ik yapan g?dalar hastal??a göre de?i?ti?i için diyet seçiminde alltta yatan hastal?k önemli.
Örne?in Çölyak hastal??? olan ki?ide bu?day arpa gibi maddeler gaza yol açarken, sa?l?kl? bir ki?ide bu g?dalar herhangi bir etki olu?turmaz. Yine de diyetin ki?iselle?tirlmesi önemlidir.
Herkesin belli ba?l? dokunan g?dalar? tespit edip uzak durmaya çal??mas? önemlidir. Yine de baklagiller, turunçgiller, kola, soda, so?an, sar?msak, bol baharat , genelde daha sab?kl? yiyecekler olup , bunlar?n tüketiminde daha dikkatli olunmal?d?r.

NE ZAMAN HEK?ME BA?VURMALIYIZ?

Hala gaz?m?z varsa art?k bir hekime ba?vurma zaman? gelmi?tir. Hekimizin gaza sepeb olan altta yatan hastal??? belirlemek için  tetkiklerinizi düzenleyecektir.
Yap?lacak kan tetkikleri ile emilim bozuklu?u olup olmad???, ultrasonografi ile safra ve pankreas hastal?klar?, gastroskopi ile mide hastal?klar? ve kolonoskopi ile ba??rsak hastal?klar? yönünden ileri tetkikler yap?lmal?d?r…
Bu tetkiklerinizin tercihen bir Gastroenteroloji Uzman? taraf?ndan planlanmas? daha do?ru olur.

???K?NL?K NASIL TEDAV? ED?L?R?

Daha önce belirtti?imiz diet ve davran??sal de?i?iklikler sonras? ilaç tedavisi önemli. Gaz?n mide veya ba??rsak kaynakl? olup olmad??? belirlenmeli. Beraberinde ge?irme, mide ?ikayetleri varsa tedavi mide ye yönelik olmal?.
Genellikle asit bask?lay?c? ilaçlar (Proton Pompa inhibitörü, Histamin Reseptör Blokaj?, Antiasid suruplar..), midenin bo?almas?n? h?zland?ran ilaçlar (metokloramid, domperidon..) ve gaz giderici ilaçlar (simetikon, amilaz, lipaz, kömür…) kullan?l?r.
Ba??rsak gazlar?nda gaz?n üretiminin azalt?lmas? ve tahliyesinin h?zland?r?lmas? ilk amaç. Ba??rsaklar?m?zda  vücudumuzda bulunan yakla??k 10 trilyon hücrenin 9 kat? kadar bakteri bulunmaktad?r. 
Canl? olan bu bakterilerin immun sistemin düzenlenmesinde, insulin metabolizmas?nda önemli rolu olmakla birlikte ürettikleri art?k maddelerle ba??rsak hareketlerine ve ba??rsak gaz?na son derece önemli katk?lar? vard?r.

YO?URT BA?IRSAKLARI DÜZENLER

Probiyotik ad?n? verdi?imiz bu bakterilerin bir k?sm? ba??rsak gaz?n? ve hareketlerini azalt?rken bir k?sm? ise ters etki yapar. Ba?l?calar? Bifidobacterium, Sacromyches ve Lactobasilius türevleridir.
Maalesef modern hayat bizleri bu yararl? bakterilerden uzakla?t?rmakta. Do?al ve taze olmayan beslenme bu uzakla?man?n en büyük etkenidir. Öte yandan süt, yo?urt, kefir gibi fermente ürünler  bol miktarda yararl? probiyotik içermektedir. 
Taze sütten evde yap?lm?? yo?urttan hergün 1 kase yenmesi dahi ba??rsaklar?n düzene girmesine etkili olacakt?r.

STRES M?DEYE ZARAR VER?YOR

Dikkat edilmesi gereken çok önemli bir nokta stres. Biliyoruz ki yo?un stress mide de gastrit veya ülser, spazm, ba??rsaklarda da a??r? kas?lmalara neden olabilmektedir.
Yine kronik ?egirme nin alt?ndan da yo?un stress ç?kabilir. Yukar?da bahsetti?imiz önlemlere ra?men iyile?me sa?layamad???m?z hastalar?m?zda bazen psikolojik olarak rahatlat?c? bir tedavi ya da psikiyatri konsültasyonu planlamaktay?z.

GAZ NEDENLER??

Gün içerisinde yutulan hava.
Yiyecek ve içeçekler.
Mide f?t???.
Mide hastal?klar? (Ülser, gastrit, fonksiyonel dispepsi..)
Safra Kesesi Hastal?klar? (Ta?…)
Ba??rsak hastal?klar? (?rritabl Ba??rsak, Çölyac Hastal???, Bakterei Flora bozulmas?..)
Yanl?? al??kanl?klar (gaz ç?kar?lamamas?, ge?irilememe gibi..)

NEDEN GE??R?R?Z?

Reflü hastal??? (mide f?t???)
Ülser, gastrit.
Safra kesesi hastal?klar?.
Fonksiyonel mide hastal?klar?.
Anksiyete.

GAZDAN KORUNMAK ?Ç?N…

Yutulan hava azalt?lmal?.
Gazl? yiyecek ve içeceklerden uzak durmal?.
Altta yatan hastal??? tedavi etmeli.
Gazl? yiyecek ve içeçekler
Kolal? içecekler, soda, bira.
Turunçgiller (portakal, mandalina, kivi..)
Baklagiller (kurufasulye, bakla, nohut..)
So?an, sar?msak.
A??r salçal?, ya?l?, kremal? yiyecekler.
Domates, marul (özellikle ba??rsak hastal???nda)
Lahana
Tur?u
Bulgur

Prof. Dr. Cengiz PATA